“Bunların son dakikalarımız olduğunu düşündük. Çok korkutucuydu fakat şanslıydık.” Elena, bir küme kaçakla birlikte denetim noktalarından geçtikten sonra Rus birliklerinin bombardımana başladığı anı hatırlıyor. Ukrayna’nın Rus işgali altındaki İzyum kasabasındaki bir anaokulunun bodrum katında iki ay yaşayan Elena, güvenlik yolunda iki dehşet dolu gün geçirdi. O ve kızı, Rus denetimindeki bölgeden uzaklaşan bir araç konvoyunda bulunan 20 kişi ortasındaydı. Geçen Cuma günü gönüllüler tarafından düzenlenen bir rotayı kullanarak kaçtılar.
Harkiv’in güneydoğusunda yer alan İzyum kenti, Ukrayna’nın eski kömür ve çelik üretim bölgesi olan ve 2014 yılında Moskova dayanaklı ayrılıkçılar tarafından üçte birinden fazlası ele geçirilen Donbas’a açılan kapı olarak biliniyor. Ormanlarla çevrili kentte, onu doğal bir kale haline getiren ırmaklar bulunuyor ve kent sonları içinde, deniz düzeyinden 218 metre yükseklikte olan Kremenets dağı var. İzyum Belediye Meclisi yetkilisi Maxym Strelnik, “Bu dağın denetimi kimdeyse değerli bir askeri avantaja sahip olur” dedi. Bütün bunlar kenti kıymetli bir nokta haline getirdi ve işgalden kısa bir mühlet sonra ağır bombardımana maruz kaldı. 1 Nisan’da Rusya kontrolü ele geçirdi ve o vakitten beri şehir işgal altında.
PALAVRA SÖYLEYEREK KAÇTILAR
52 yaşındaki Elena, çok sayıda Rus denetim noktasından nasıl geçtiklerini anlatırken, “Bütün bu vakit boyunca dua ediyorduk” dedi. Askerler onlara nereye gittiklerini sorduğunda, küme askerleri Rusya’ya gittiklerine ikna etti. Elena, bir denetim noktasında Rusların kızının telefonuna baktıklarını ve arkadaşlarına attığı İzyum’daki durumla ilgili bildirileri görünce sonlandığını söyledi. Sonunda anne ve kız, orta Ukrayna’da bir kent olan Poltava’da güvenliğe ulaştı lakin her şeylerini kaybetmiş üzere hissettiğini ve savaşın başlamasından sonra memleketinde yaşadıklarının dehşetini unutamadığını söyledi.
ASKERLERDEN SAKLANDILAR
Elena, “Cesetler haftalarca sokaklarda yatıyordu. Aklımızı korumak için onlara bakmamaya çalıştık. Ölüleri gömemezdik zira bu vefatla cezalandırılıyordu. Bombardıman durmadı” diye konuştu. Elena ve bodrumdaki öbürleri ateşte yemek pişirmişler ve bahçelerinden toplanan sebzelerle geçinmişlerdi: “Herkes sahip olduğu her şeyi getirdi. Hepimiz yemeği paylaştık. Bu da umudumuzu kaybetmememize yardımcı oldu.” Rus birliklerinin insanların iç çamaşırları dahil her şeyi yağmaladığını da ekleyen Elena, “Silahlıydılar ve birden fazla vakit çok sarhoşlardı. Sokağınızda zırhlı bir işçi taşıyıcının gezmesi ve içinde makineli tüfekli askerlerin oturması çok korkutucu. Saklanmaya çalıştık.”
TAVAN ÇÖKTÜ: ‘O SESLERİ UNUTMAM İMKANSIZ’
Hala İzyum’da mahsur kalanlar ortasında, Mart ayı başında eşi ve iki çocuğuyla birlikte kaçan Katerina’nın annesi de var. Katerina kaçtığında, İzyum’un o sıralar Ruslar tarafından işgal edilmiş bir kısmında yaşayan annesi için artık çok geçti. Askerler tarafından konutundan çıkması yasaklandı. Katerina’nın kendi kaçışı üzücü bir tecrübeydi. Aile, konutlarının yalnızca 500 metre ilerisine bir Rus bombası düştüğünde, yedi gündür bodrumlarında birlikte yaşıyordu. Katerina, “Tavan çökmeye başladı. Bodrumumuzun bombalara dayanamayacağını o vakit anlamaya başladım” dedi. O ve ailesinin ayrılmaya hazırlanmak için yalnızca 15 dakikası vardı. Yanlarına çok az şey aldılar ve evcil hayvanlarını bile geride bırakmak zorunda kaldılar. Katerina, kaçarlarken başının üstünden uçan mermileri duyabildiğini anlattı. söyledi: “O sesleri unutmam artık imkansız.”
Hem Katerina hem de Elena, İzyum’dan kaçabildikleri için kendilerini şanslı sayıyor lakin barış vaktindeki meskenlerine dair anıları akıllarından çıkmıyor. Katerina, çocuklar için parklar da dahil olmak üzere muhtaçlık duyduğu her şeye sahip olduğunu söylediği konutunu hatırlıyor. “Çok tatlıydı, çok rahattı, güya annen sana sarılıyormuş üzere inançta hissettiriyordu” dedi. Elena ise torunuyla bahçeye çiçek dikeceği günleri özlüyor: “Ne kadar şanslı olduğumuzun farkında değildik. Artık, evvelce bir cennette yaşadığımı anlıyorum.”
KENT DÜMDÜZ OLDU
Ukrayna ordusu tarafından bölgeyi terk etmesi söylenen Strelnik, kentin yüzde 80’inin yıkıldığını iddia ediyor. İzyum’da 10 bin ila 15 bin ortasında sivil kaldığına inanıyor. Strelnik, “Su, elektrik, doğalgaz, kalorifer yok, kanalizasyon da çalışmıyor. Mart ayında, işgalin birinci basamaklarında, beşerler ısıtma olmadan dondurucu soğukta bodrumlarında kalmaya zorlandı. Hastalananlar tedavi göremedi. Kentte kaç kurban olduğunu iddia bile edemiyoruz. Tıbbi tesisler yahut cenaze hizmetleri yok. Ölüler meskenlerin yanına ve kent parklarına gömülüyor. Ortada müthiş bir durum var” dedi.
