İş hayatı mevzuatına 2003 yılında giren kısa çalışma ödeneğinden bugüne kadar 4,5 milyona yakın kişi yararlandırılırken, yaklaşık 38.1 milyar TL ödeme gerçekleştirildi. Sabah gazetesinden Önder Yılmaz’ın haberine göre bu ödemenin 36 milyar TL’si sadece pandemi döneminde 3.7 milyon kişiye gerçekleştirildi.
30 Mayıs 2024 itibarıyla kısa çalışma ödeneğinden yararlanan kişi sayısı ise 826. 11 Haziran 2024’te değişikliğe gidilen Kısa Çalışma Yönetmeliği’ne göre çalışana ödenecek kısa çalışma ödeneği tutarı günlük brüt 400 TL. Asgari ücretle çalışan bir kişinin eline geçecek miktar ise günlük 340 TL olacak.
Bir çalışanın alacağı kısa çalışma ödeneği tutarı da asgari ücretin brüt tutarının aylık 20.002 TL olduğu dikkate alındığında, 30 bin TL olacak. Yeni yayınlanan yönetmelik sonrası Kısa çalışma ödeneğine ilişkin merak edilen sorular ve yanıtları şöyle:
Kısa çalışmanın amacı nedir? Ne kadar süreyle yararlanılabilir?
Kısa çalışma uygulamasının temel amacı istihdamın korunmasıdır. Kısa çalışma ile çalışılmayan sürelerde işçilere gelir desteği sağlanmakta. Aynı zamanda istihdam korunarak, deneyimli personellerin işten çıkarılmasının önüne geçilmekte. Yararlanma süresi azami üç ay.
Hangi işverenler müracaat edebilir?
Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz, genel salgın ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki 45 saatlik haftalık çalışma sürelerinin en az 15 saatini geçici olarak azaltan veya işyerinde faaliyetin tamamen veya en az bir ay geçici olarak durduran her bir işveren kısa çalışma başvurusunda bulunabilir.
Kısa çalışmaya hak kazanma şartı nedir?
Kısa çalışmaya tabi tutulan işçinin ödeneğe hak kazanabilmesi için, kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşıması gerekmekte. Daha önce yararlanan işyerleri kısa çalışmadan yeniden yararlanabilir. Asgari çalışan sayısında bir sınırlama yok. Sigorta ve vergi borcu bulunan, konkordato ilan eden işyeri de bu uygulamaya e-Devlet’ten başvurabilir.
Kısa çalışma yapacak işçi listesinde değişiklik yapılabilir mi?
İş müfettişlerince uygunluk tespiti tamamlandıktan sonra yeni işçi eklenmesi ve/veya çalışılmayan sürenin artırılması için talepte bulunulabilmekle birlikte bu durum yeni bir başvuru olarak değerlendirilmekte.
Her işçi kısa çalışma ödeneği alabilir mi?
Son 120 gün hizmet akdine tabi olma ve son 3 yılda en az 450 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olma şartlarını taşıyan her işçi yararlanabilir. Yabancı işçilerde aynı şartları sağlıyorsa bu uygulamadan yararlanabilir.
İşçinin alacağı ödenek miktarı ne kadar?
Kısa çalışma ödeneği tutarı sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yani 2024 itibarıyla 666 TL’nin yüzde 60’ı olarak belirlenir. Bu durumda işçiye kısa çalışma ödeneği olarak brüt 400 TL ödenir.
Ödenek işverene mi yoksa çalışana mı ödenir?
Kısa çalışma ödeneği, çalışmadığı süreler için işçinin kendisine ödenir. İşçilere ödemeler, kuruma bildirilen banka hesap numaraları aracılığıyla, hesap numaralarının eksik/hatalı bildirilmesi veya bildirilmemesi durumunda ise PTTBank aracılığı ile yapılmakta.
Kısa çalışma hak edilen işsizlik ödeneğinden düşülür mü?
Kısa çalışma başlama tarihi 1/3/2024 ve sonrasında olan sigortalılar için, kısa çalışma ödeneği olarak ödenen süreler, üç yıl içerisindeki hizmet akdi fesihlerine istinaden yapılacak işsizlik ödeneği ödemelerine ilişkin hak sahipliği sürelerinden düşülür. Ancak, yapılan ödemelerin mahsup edilip edilmeyeceğini Cumhurbaşkanı belirler.
Kısa çalışma ödeneğinde usulsüzlük halinde ne olacak?
İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilmekte. Sigortalının kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte sigortalıdan tahsil edilir, ölen sigortalılara ait fazla ödemeler geri tahsil edilmez.
Kısa çalışma ödeneği vergiye tabi mi? Haczedilebilir mi?
Kısa çalışma ödeneği, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulamaz, nafaka borçları dışında onda birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devredilemez.
Kısa çalışma ödeneği ne zaman kesilir?
Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silahaltına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda sağlık raporunun başladığı tarih itibarıyla kısa çalışma ödeneği kesilir.